عنوان هوش مصنوعی در سالیان اخیر بسیار به گوشمان خورده است. هوش مصنوعی هم در اطرافمان، از رایانهی شخصی و تلفن همراه گرفته تا دوربینهای کنترل سرعت بزرگراهها و هم در خبرهای مختلف از سراسر جهان وجود دارد. گاه میشنویم که هوش مصنوعی به خلق آثار موسیقی و یا متون و اشعاری دست زده که به سختی میتوان فهمید که خالق آن آثار انسان نبوده است و هر از گاهی نیز اخباری میشنویم یا فیلمها و سریالهایی میبینیم مبنی بر این که ممکن است رباتها در آینده جای انسانها را بگیرند و با فکر برتر و اندیشهی ژرفتری که دارند نسل بشر را از میان بردارند. اما واقعیت هوش مصنوعی بر خلاف آن چه در فیلمها و سریالها نمایش داده میشود ساده و روشن نیست و در بسیاری از اوقات آن چه در واقعیتِ هوش مصنوعی وجود دارد تفاوت زیادی با تلقی عامیانه از آن دارد. از همین رو بخشی از این گزارش به مفهومشناسی هوش مصنوعی میپردازد و تلاش خواهد کرد مفهوم هوش مصنوعی را در بستر تاریخی آن—به علت اهمیت زیاد این بستر تاریخی در فهم هوش مصنوعی--همانگونه که متخصصان این حوزه در طول زمان آن را فهم میکردند نمایش دهد. در حال حاضر، آن چه دانشمندان و پژوهشگران حوزه هوش مصنوعی از کاربرد این واژه مراد میکنند، معمولا استفاده از تکنولوژیهای خاصی است که میتوان مهمترین آنها را فناوری یادگیری ماشین دانست. آن چه همه مثالهای بالا از کاربرد هوش مصنوعی در زندگی روزمره را هوشمند میسازد وجود فناوری یادگیری ماشین در همه آنها است که به موجب آن است که این فناوریها امکان نمایشگذاشتن رفتار یا فکر هوشمند را پیدا میکنند. به همین خاطر گفتار دوم این گزارش به بررسی مفهوم این فناوریهای هوشمند و اجزا و کارویژههای اصلی آنها پرداخته است. هنگامی که صحبت از هوش مصنوعی به میان میآید معمولا نام دستهی دیگری از فناوریهای جدید نیز به گوش میرسد که گر چه به خودی خود ذیل مفهوم هوش مصنوعی و تکنولوژیهای هوشمند قرار نمیگیرند اما میتوان آنها را به نحو وثیقی با تکنولوژیهای هوشمند مرتبط دانست. اینترنت اشیاء از جمله مهمترین این تکنولوژیها است که در دهه اخیر موضوع پژوهش و مطالعه بسیاری از پژوهشگران حوزههای مختلف از جمله حوزه سیاستگذاری علم و فناوری و مطالعات حقوقی و فنی گشته است. از این رو، در گفتار سوم به صورت اجمالی این دسته را از فناوریها را مورد بررسی قرار خواهیم داد و رابطه آنها را با تکنولوژیهای هوشمند تبیین خواهیم کرد. با گسترش کاربرد هوش مصنوعی در همه ابعاد زندگی اجتماعی و فردی چالشهای متعددی در زمینههای مختلف پیش روی استفاده از این فناوریها قرار گرفت که نقش مقرراتگذاری در زمینه استفاده از هوش مصنوعی را بیش از پیش نمایان ساخت. یکی از مهمترین این چالشها، رابطه میان استفاده از هوش مصنوعی و دادههای شخصی است. از همین رو در گفتار چهارم تا جای ممکن به صورت اجمالی به نقش داده به عنوان قوه محرکه موتور هوش مصنوعی اشاره شده و نشان داده شده است که چگونه از دادهها در هوش مصنوعی استفاده میشود.